ΣτΕ (ΕΠΑΝ) 1/2021

Αριθμός 1/2021

 

  Η Επιτροπή Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας

 

 (άρθρο 52 του π.δ/τος 18/1989, όπως ισχύει)

 

 Συνεδρίασε σε συμβούλιο στις 30 Δεκεμβρίου 2020, με την εξής σύνθεση: E. Σάρπ, Πρόεδρος, Π. Μπραΐμη, Ε. Σκούρα, Σύμβουλοι. Γραμματέας η Ελ. Γκίκα.

 

 Για να αποφασίσει σχετικά με την από 18 Δεκεμβρίου 2020 αίτηση:

 

Του…, κατοίκου Αθηνών (..),

 

κατά των Υπουργών: 1. Οικονομικών, 2. Ανάπτυξης και Επενδύσεων, 3. Προστασίας του Πολίτη, 4. Εθνικής Άμυνας, 5. Παιδείας και Θρησκευμάτων, 6. Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, 7. Υγείας, 8. Περιβάλλοντος και Ενέργειας, 9. Πολιτισμού και Αθλητισμού, 10. Δικαιοσύνης, 11. Εσωτερικών, 12. Μετανάστευσης και Ασύλου, 13. Υποδομών και Μεταφορών, 14. Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και 15. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

 

Με την αίτηση αυτή ο αιτών επιδιώκει να ανασταλεί η εκτέλεση της υπ’ αριθμ. Δ1α/ΓΠ.οικ.80588/14.12.2020 κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Προστασίας του Πολίτη, Εθνικής Άμυνας, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Υγείας, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Δικαιοσύνης, Εσωτερικών, Μετανάστευσης και Ασύλου, Υποδομών και Μεταφορών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΦΕΚ Β΄ 5509/15.12.2020) και κάθε άλλης σχετικής πράξης ή παράλειψης της Διοικήσεως.

 

 Κατά τη συνεδρίασή της η Επιτροπή άκουσε την εισηγήτρια, Σύμβουλο Π. Μπραΐμη.

 

 Α φ ο ύ  μ ε λ έ τ η σ ε  τ α  σ χ ε τ ι κ ά  έ γ γ ρ α φ α

 

 Σ κ έ φ θ η κ ε  κ α τ ά  τ ο ν  Ν ό μ ο

 

1. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση, για την άσκηση της οποίας έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (ηλεκτρονικό παράβολο με κωδικό πληρωμής …), ζητείται η αναστολή εκτελέσεως της υπ’ αριθμ. Δ1α/ΓΠ.οικ.:80588/14.12.2020 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Προστασίας του Πολίτη, Εθνικής Άμυνας, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Υγείας, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Δικαιοσύνης, Εσωτερικών, Μετανάστευσης και Ασύλου, Υποδομών και Μεταφορών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων «Αντικατάσταση της υπό στοιχεία Δ1α/Γ.Π.οικ.80189/12.12.2020 κοινής υπουργικής απόφασης «Έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 στο σύνολο της Επικράτειας για το διάστημα από την Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2020 και ώρα 6:00 έως και την Πέμπτη 7 Ιανουαρίου 2021 και ώρα 6:00’’ (Β΄ 5486)» (Β΄ 5509/15.12.2020) α) κατά το μέρος που με αυτήν αναστέλλεται η τέλεση, με την παρουσία φυσικών προσώπων και με την επιφύλαξη των παρ. 2 και 3 αυτής, κάθε είδους λειτουργιών, λατρευτικών συνάξεων, ιεροπραξιών και πάσης φύσεως θρησκευτικών τελετών σε όλους ανεξαιρέτως τους χώρους θρησκευτικής λατρείας κάθε δόγματος και θρησκείας, ανεξαρτήτως μεγέθους και χωρητικότητάς τους, στο σύνολο της Επικράτειας, για προληπτικούς λόγους δημόσιας υγείας και β) κατά το μέρος που με αυτήν επιτρέπεται, κατ’ εξαίρεση, η συμμετοχή πιστών στις λειτουργίες, λατρευτικές συνάξεις, ιεροπραξίες ή κάθε είδους θρησκευτικές τελετές, που θα λάβουν χώρα στις 25.12.2020, 1.1.2021 και 6.1.2021, σε όλους ανεξαιρέτως τους χώρους θρησκευτικής λατρείας, με μέγιστο αριθμό που δεν ξεπερνά τα είκοσι πέντε (25) άτομα στους μη μητροπολιτικούς ναούς και πενήντα (50) στους μητροπολιτικούς. Κατά της προσβαλλόμενης αποφάσεως ο αιτών, ο οποίος ισχυρίζεται ότι είναι Χριστιανός Ορθόδοξος και ότι λόγω της απαγορεύσεως παρουσίας φυσικών προσώπων δεν μπορεί να συμμετέχει στη Θεία Λειτουργία και το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, άσκησε αίτηση ακυρώσεως, δικάσιμος της οποίας ορίσθηκε η 5.2.2021.

 

2. Επειδή, κατ’ εφαρμογή των οριζομένων στο τεσσαρακοστό τέταρτο άρθρο της από 1.5.2020 Πράξεως Νομοθετικού Περιεχομένου «Περαιτέρω μέτρα για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων συνεπειών της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 και την επάνοδο στην κοινωνική και οικονομική κανονικότητα» (Α΄ 90), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4690/2020 (Α΄ 104), σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου πρώτου παρ. 2 περ. στ’ και παρ. 4 περ. δ’ της από 25.2.2020 Πράξεως Νομοθετικού Περιεχομένου «Κατεπείγοντα μέτρα αποφυγής και περιορισμού της διάδοσης κορωνοϊού» (Α΄ 43), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4682/2020 (Α΄ 76), εκδόθηκε, κατόπιν γνωμοδοτήσεων της Εθνικής Επιτροπής Προστασίας της Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19, όπως προβλέπεται στις εξουσιοδοτικές διατάξεις, η προσβαλλόμενη υπ’ αριθμ. Δ1α/ΓΠ.οικ.:80588/14.12.2020 κοινή υπουργική απόφαση, η οποία ορίζει, μεταξύ άλλων, στο Παράρτημα ΙΙΙ, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 περ. 11 αυτής, ότι: «1. Για το χρονικό διάστημα ισχύος της παρούσας αναστέλλεται η τέλεση, με την παρουσία φυσικών προσώπων και με την επιφύλαξη των παρ. 2 και 3, κάθε είδους λειτουργιών, λατρευτικών συνάξεων, ιεροπραξιών και πάσης φύσεως θρησκευτικών τελετών σε όλους ανεξαιρέτως τους χώρους θρησκευτικής λατρείας (κάθε είδους και κάθε νομικού, κανονικού και εν γένει θρησκευτικού καθεστώτος ναών και παρεκκλησίων, ευκτήριων οίκων, τεμενών, συναγωγών κ.λπ.) κάθε δόγματος και θρησκείας, ανεξαρτήτως μεγέθους και χωρητικότητάς τους, στο σύνολο της Επικράτειας, για προληπτικούς λόγους δημόσιας υγείας. 2. Σε περίπτωση τέλεσης λειτουργιών, λατρευτικών συνάξεων, ιεροπραξιών ή κάθε είδους θρησκευτικής τελετής, αυτές πραγματοποιούνται αποκλειστικά και μόνο από θρησκευτικό/θρησκευτικούς λειτουργό/λειτουργούς και το αναγκαίο βοηθητικό προσωπικό (όπως ιεροψάλτης, νεωκόρος), ο συνολικός αριθμός των οποίων δεν υπερβαίνει τους τέσσερις (4) για όλους τους χώρους λατρείας, εκτός των Ιερών Ναών στους οποίους χοροστατεί Μητροπολίτης όπου ο ανώτατος αριθμός ορίζεται σε έξι (6), και υπό την προϋπόθεση τήρησης: α) της αναλογίας ενός (1) ατόμου ανά δεκαπέντε (15) τ.μ. επιφανείας με ελάχιστη απόσταση τα δύο (2) μέτρα μεταξύ τους, καθώς και β) των θεσπισθέντων προληπτικών μέτρων υγιεινής για την αποφυγή μετάδοσης του κορωνοϊού COVID-19. Οι θύρες εισόδου και εξόδου του χώρου λατρείας παραμένουν κλειστές και ο κατά νόμο θρησκευτικός λειτουργός είναι υπεύθυνος να λαμβάνει όλα τα προσήκοντα μέτρα, ώστε να εξασφαλίζεται ότι κανένα πρόσωπο δεν εισέρχεται στον χώρο λατρείας κατά τη διάρκεια της τέλεσης λειτουργίας, λατρευτικής σύναξης, ιεροπραξίας και κάθε είδους θρησκευτικής τελετής. Σε περίπτωση που η ως άνω λειτουργία, λατρευτική σύναξη, ιεροπραξία ή κάθε είδους θρησκευτική τελετή μεταδίδεται από εθνικής ή τοπικής εμβέλειας τηλεοπτικό ή ραδιοφωνικό μέσο ή μέσω διαδικτύου, επιτρέπεται η παρουσία του απολύτως αναγκαίου τεχνικού προσωπικού του μέσου, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει τα τέσσερα (4) άτομα. 3. Κατ` εξαίρεση επιτρέπεται η τέλεση λειτουργιών, λατρευτικών συνάξεων, ιεροπραξιών ή κάθε είδους θρησκευτικής τελετής την 25η.12.2020, την 1η.1.2021 και την 6η.1.2021 σε όλους ανεξαιρέτως τους χώρους θρησκευτικής λατρείας (κάθε είδους και κάθε νομικού, κανονικού και εν γένει θρησκευτικού καθεστώτος ναών και παρεκκλησίων, ευκτήριων οίκων, τεμενών, συναγωγών κ.λπ.) κάθε δόγματος και θρησκείας, ανεξαρτήτως μεγέθους και χωρητικότητάς τους, στο σύνολο της Επικράτειας. Στις περιπτώσεις του προηγούμενου εδαφίου, τηρούνται τα ακόλουθα προληπτικά μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας: α) Ο μέγιστος αριθμός ατόμων που επιτρέπεται να παρίσταται εντός του χώρου λατρείας προκύπτει από την τήρηση της αναλογίας ενός ατόμου ανά δεκαπέντε (15) τ.μ. επιφάνειας, με ελάχιστη απόσταση δύο (2) μέτρων μεταξύ τους προς όλες τις κατευθύνσεις και πάντως δεν υπερβαίνει τα είκοσι πέντε (25). Στον υπολογισμό του προηγούμενου εδαφίου περιλαμβάνεται αποκλειστικά και μόνο η επιφάνεια του κύριου/ωφέλιμου χώρου που εξυπηρετεί τις λατρευτικές ανάγκες και δεν συμπεριλαμβάνονται οι επιφάνειες τυχόν άλλων όμορων κυρίων χώρων του ακινήτου που εξυπηρετούν δραστηριότητες μη λατρευτικές (π.χ. χώροι σεμιναρίων και αναγνωστήριων), τυχόν βοηθητικών χώρων (π.χ. γραφείων, αποθηκών), χώρων υγιεινής, κοινοχρήστων κ.λπ. Ο θρησκευτικός λειτουργός οφείλει να προχωρήσει στην εσωτερική διαμόρφωση του χώρου λατρείας, ώστε να είναι αμέσως διακριτές οι θέσεις που μπορούν να καταλάβουν οι προσερχόμενοι και να διατηρείται ο μέγιστος αριθμός τους εντός του ορίου της προαναφερθείσας αναλογίας, καθώς και η απόσταση των δύο (2) μέτρων μεταξύ τους προς όλες τις κατευθύνσεις. β) Ειδικώς στην περίπτωση των Μητροπολιτικών Ναών, όπου αυτοί υφίστανται, ως μέγιστος αριθμός παρισταμένων στους χώρους λατρείας ορίζεται ο αριθμός πενήντα (50). [γ)... ιβ)…] 4... 5. Οι ως άνω απαγορεύσεις και υποχρεώσεις καταλαμβάνουν και τους χώρους λατρείας που βρίσκονται εντός δημοσίων, δημοτικών, φιλανθρωπικών, κοινωφελών ή άλλων υπηρεσιών, καταστημάτων και εγκαταστάσεων (π.χ. νοσοκομείων και ψυχιατρείων, γηροκομείων, οικοτροφείων, κοιμητηρίων, κατασκηνώσεων). Η κατ` εξαίρεση τέλεση λειτουργιών, λατρευτικών συνάξεων, ιεροπραξιών ή κάθε είδους θρησκευτικών τελετών που προβλέπεται στις παρ. 2 και 3 δεν επιτρέπεται σε χώρους λατρείας που βρίσκονται εντός ιδιωτικών κτημάτων, κτιρίων και επιχειρήσεων (π.χ. συγκροτημάτων κατοικιών, κέντρων εκδηλώσεων, ξενοδοχείων). 6.... 7.... 8. Αναστέλλεται η διεξαγωγή κάθε είδους θρησκευτικών τελετών, οποιασδήποτε θρησκείας ή δόγματος, που πραγματοποιούνται εκτός των χώρων θρησκευτικής λατρείας.».

 

3. Επειδή, με τις 49/2020 και 60/2020 αποφάσεις της Επιτροπής Αναστολών, οι οποίες εκδόθηκαν επί αιτήσεων αναστολών που είχαν ασκηθεί κατά προηγούμενων κοινών υπουργικών αποφάσεων (μη ισχυουσών πλέον) περί επιβολής του μέτρου της προσωρινής απαγορεύσεως με παρουσία φυσικών προσώπων κάθε είδους λειτουργιών και ιεροπραξιών στους θρησκευτικούς χώρους λατρείας, κρίθηκε ότι το ως άνω περιοριστικό μέτρο ελήφθη για εξαιρετικούς λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο εξαπλώσεως του κορωνοϊού COVID-19. Το περιλαμβανόμενο στην προσβαλλόμενη και ήδη ισχύουσα κοινή υπουργική απόφαση, παρόμοιου περιεχομένου, προσωρινού χαρακτήρα, περιοριστικό μέτρο της απαγορεύσεως παρουσίας φυσικών προσώπων, πλην των προβλεπόμενων εξαιρέσεων, κατά τη διάρκεια λειτουργιών και πάσης φύσεως θρησκευτικών τελετών, ελήφθη, κατόπιν επαναξιολογήσεως των επιδημιολογικών δεδομένων, για τους ίδιους εξαιρετικούς λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο της περαιτέρω διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 (βλ. αποσπάσματα πρακτικών των 10.12.2020 και 14.12.2020 της Εθνικής Επιτροπής Προστασίας της Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19, που αναγράφονται στο προοίμιο της προσβαλλόμενης κοινής υπουργικής αποφάσεως υπό στοιχ. 7, και το απόσπασμα πρακτικού της 10.12.2020 της Επιτροπής Αντιμετώπισης Εκτάκτων Συμβάντων Δημόσιας Υγείας από Λοιμογόνους Παράγοντες). Υπό τα δεδομένα αυτά, η Επιτροπή κρίνει ότι κωλύεται η χορήγηση αναστολής εκτελέσεως λόγω συνδρομής επιτακτικών λόγων δημοσίου συμφέροντος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 52 παρ. 6 εδ. β’ του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8). Περαιτέρω, οι προβαλλόμενοι λόγοι ακυρώσεως, κατά τους οποίους με τις ως άνω ρυθμίσεις της προσβαλλόμενης κοινής υπουργικής αποφάσεως παραβιάζονται τα άρθρα 13 παρ. 2 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος, 10 παρ. 1 και 52 παρ. 1 του Χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (παραβίαση της θρησκευτικής ελευθερίας και της αρχής της αναλογικότητας), δεν παρίστανται προδήλως βάσιμοι, διότι δεν στηρίζονται σε πάγια νομολογία ή σε νομολογία της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας, όπως επιβάλλεται από το άρθρο 52 παρ. 7 του π.δ. 18/1989 (βλ. ΕΑ 49/2020, 230/2019 Ολ. 38/2019, 410/2018 Ολ. κ.ά.).

 

4. Επειδή, κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί.

 

 Δ ι ά  τ α ύ τ α

 

 Απορρίπτει την αίτηση.

 

 Διατάσσει την κατάπτωση του παραβόλου.

 

 Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 30 Δεκεμβρίου 2020

 

 και η απόφαση εκδόθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2021.

 

    Η Πρόεδρος                                               Η Γραμματέας

 

   Ε. Σάρπ                                                          Ελ. Γκίκα