Βουτιά στη μυθολογία «ΗΡΑΚΛΗΣ: Δραματολογικές προσεγγίσεις», Α' Μέρος

Στο παρόν άρθρο θα βουτήξουμε στον μαγευτικό κόσμο της μυθολογίας όπου ο Ηρακλής θα είναι ο πρωταγωνιστής. Ο Ηρακλής μέσα από τα μάτια των τραγικών ποιητών ταξιδεύει στα αρχαία κείμενα, αφήνοντας μας έκπληκτους με τις ιστορίες του.

ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

   Ο Ηρακλής ήταν ημίθεος, γιός του Δία και της Αλκμήνης. Η μητέρα του έμεινε έγκυος το ίδιο βράδυ τόσο από το σύζυγο της, Αμφιτρύωνα, όσο και από τον ίδιο το Δία. Έτσι έφερε στον κόσμο δίδυμα αγόρια, τον Ηρακλή και τον Ιφικλή. Η θεά Ήρα, σύζυγος του Δία, ζήλεψε που ο άντρας της έφερε στον κόσμο παιδί με μια θνητή και άρχισε να καταδιώκει τον Ηρακλή. Αμέσως μετά τη γέννηση του έστειλε στο κρεβάτι του δύο φίδια, τα οποία το βρέφος έπνιξε. Όταν μεγάλωσε, η Ήρα τον οδήγησε κοντά στον Ευρυσθέα, ο οποίος, για να τον εξοντώσει, του ανέθεσε δωδεκα δύσκολες δοκιμασίες (άθλους), που όμως ο Ηρακλής έφερε εις πέρας. Παντρεύτηκε τη Δηιάνειρα που, χωρίς να το ξέρει, έγινε η αιτία να πεθάνει. Αυτό συνέβη όταν η Δηιάνειρα έδωσε στον Ηρακλή να φορέσει το χιτώνα του Κένταυρου Νέσσου, εχθρού του Ηρακλή. Όπως πίστευε η γυναίκα, ο μανδύας είχε την ικανότητα να επαναφέρει την αγάπη του σ’ αυτήν, αν τυχόν εκείνος απιστήσει. Ο Ηρακλής φόρεσε τον μανδύα που καταξέσχισε τις σάρκες του και αυτοπυρπολήθηκε, για να γλυτώσει από τους πόνους. Τότε ο Δίας τον πήρε με σύννεφο στον ουρανό, τον έκανε αθάνατο, τον συμφιλίωσε με την Ήρα και τον πάντρεψε με την Ήβη.

ΔΡΑΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

ΤΡΑΧΙΝΙΑΙ (Σοφοκλής)

ΠΛΟΚΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

    Η Δηιάνειρα περιμένει μαζί με τον γιο της τον Ύλλο στην Τραχίνα τον γυρισμό του άντρα της*, που είναι σε άγνωστα ξένα μέρη. Και όταν τέλος της μηνά πως θα γυρίσει γρήγορα, μαζί με το μήνυμα φτάνει στο σπίτι μια νέα και όμορφη βασιλοπούλα, η Ιόλη. Με ιδιαίτερα οδυνηρό τρόπο-επειδή ο Λίχας, ο κήρυκας, από τρυφερό ενδιαφέρον της κρύβει την αλήθεια, και μόνο ένας αγγελιαφόρος διαλύει αυτό το ευλαβικό ψέμα-, μαθαίνει η Δηιάνειρα τι πρόκειται να είναι η ξένη αυτή κάτω από την στέγη της: η καρδιά του Ηρακλή ξεμάκρυνε από την ίδια, κι αυτός της στέλλει την «παλλακίδα» του στο σπίτι. Η Δηιάνειρα αποφασίζει να αναλάβει δράση. Χρόνια πριν ο Κένταυρος Νέσσος είχε προσπαθήσει να τη βιάσει. Ο Ηρακλής τον σκότωσε, όμως με τα τελευταία λόγια του ο Νέσσος την είχε συμβουλέψει να διατηρήσει το αίμα του για να το χρησιμοποιήσει ως ερωτικό φίλτρο στον Ηρακλή, εάν ποτέ το χρειαζόταν. Η αφέλεια της την κάνει να αλείψει με το αίμα το εσωτερικό μέρος του ρούχου που είχε πλέξει και το οποίο στέλνει στον Ηρακλή με τον Λίχα, πράγμα που ψυχανεμίζεται δυστυχώς αργά. Ο ερχομός του Ύλλου επιβεβαιώνει τους φόβους της. Αμέσως μόλις ο Ηρακλής έβαλε το ρούχο, αυτό κόλλησε πάνω στο δέρμα του και άρχισε να τον καίει. Ο Ύλλος κατηγορεί τη Δηιάνειρα ότι προσπάθησε να δολοφονήσει τον άνδρα της και εκείνη, χωρίς να πει λέξη, αποσύρεται στο σπίτι. Λίγο μετά η Τροφός πληροφορεί τους θεατές για την αυτοκτονία της Δηιάνειρας και ο Ύλλος συνειδητοποιεί πολύ αργά πόσο άδικες ήταν οι κατηγορίες του. Τότε και μόνο τότε μεταφέρεται ο Ηρακλής στη σκηνή, αβοήθητος στον πόνο του και ανίκανος να απαλλαχθεί από το ρούχο που τον τυλίγει. Ο Ύλλος του αποκαλύπτει την αλήθεια για το δηλητήριο του Νέσσου και ο Ηρακλής συμφιλιώνεται με τη μοίρα του. Παρακαλεί να τον τοποθετήσουν πάνω στην πυρά προτού πεθάνει, δίνει στον απρόθυμο Ύλλο να παντρευτεί την Ιόλη και μεταφέρεται έξω οδηγώντας το έργο στο τέλος του.

*Εξορίστηκε λόγω της δολοφονίας του Ιφίτου, γιού του Ευρύτου και αδερφού της Ιόλης, που αποτελεί μία πράξη βίαιη

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΣΚΕΨΗΣ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ (1).

    Ο Σοφοκλής παρουσιάζει στη τραγωδία Τραχίνιαι τον Ηρακλή ως έναν άντρα που δολοφόνησε βίαια. Αυτό, όμως, φέρνει ως αποτέλεσμα να παραμελήσει τα συζυγικά του καθήκοντα και με τη σειρά του να ξεχάσει την αγάπη του για την γυναικά του, Διηάνειρα, η οποία κυριευμένη από τη ζήλεια πέφτει στο λάθος να χρησιμοποιήσει ξένα μέσα για να ανακτήσει την αγάπη του. Ο Ηρακλής εμφανίζεται σε λίγες σκηνές*, παρόλο που εκείνος αποτελεί το έναυσμα της εξέλιξης του μύθου. Γενικά, στο έργο παρατηρείται πως μαθαίνουμε από τρίτους, πιο συγκεκριμένα από τον Λίχα και όχι από τον ίδιο τον Ηρακλή τις ενέργειες του. Πάντως, ο Ηρακλής, όπως ένας συνηθισμένος άντρας γίνεται θύμα του δικού του πάθους, πράγμα που αποτελεί μεγάλη ειρωνεία, καθώς δεν πεθαίνει όπως θα άρμοζε σ’ έναν ήρωα αλλά από τη ζήλεια της γυναίκας του, κάτι που θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα. Έστω όμως, δεν μας αποκαλύπτεται ως δειλός, καθώς συμφιλιώνεται με την μοίρα του και δηλώνει τις τελευταίες του επιθυμίες, οδηγώντας έτσι το έργο στο τέλος του.

*Εμφανίζεται μόνο στο τέλος με τον πόνο να τον έχει καταβάλει και να μετράει τα τελευταία του λεπτά, ενώ ταυτόχρονα κατηγορεί την γυναίκα του γι’ αυτό του το μαρτύριο.

ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ(Σοφοκλής)

ΠΛΟΚΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

 Ο Φιλοκτήτης συμμετείχε στην Ελληνική εκστρατεία εναντίον της Τροίας, ως πρώην μνηστήρας της Ελένης. Όμως δεν έφτασε ποτέ στην Τροία, γιατί τον δάγκωσε ένα φίδι σ’ ένα ιερό στο νησί της Χρύσης. Η πληγή δεν επουλώθηκε και οι κραυγές πόνου και η μυρωδιά του τραύματος ήταν τόσο ενοχλητικές, ώστε οι Έλληνες εγκατέλειψαν τον Φιλοκτήτη στο νησί της Λήμνου, αφήνοντας τα όπλα του, ανάμεσα τους και το τόξο του Ηρακλή.Έπρεπε να περάσουν 9 χρόνια για να ανακαλύψουν ότι χρειάζονταν το τόξο και ενδεχομένως και τον Φιλοκτήτη μαζί μ’ αυτό για να μπορέσουν να κατακτήσουν την Τροία.

    Το έργο ξεκινά με τον Οδυσσέα και τον Νεοπτόλεμο που έχουν φτάσει στη Λήμνο σε αναζήτηση του Φιλοκτήτη. Ανακαλύπτουν μια σπηλιά και συνειδητοποιούν ότι πρέπει να πρόκειται για την κατοικία του εξαιτίας των χρηστικών σκευών και των επιδέσμων μέσα σε αυτήν. Ο Οδυσσέας έχει καταστρώσει ένα σχέδιο για να εξαπατήσει τον Φιλοκτήτη και δίνει οδηγίες στον Νεοπτόλεμο πώς να κερδίσει την εμπιστοσύνη του: θα υποστηρίξει ότι είναι αναστατωμένος επειδή τα όπλα του πατέρα του, του Αχιλλέα, δόθηκαν μετά το θάνατο του στον Οδυσσέα. Ο Νεοπτόλεμος ενστικτωδώς εναντιώνεται στην ιδέα της εξαπάτησης, όμωςδεν έχει καμία αντίρρηση στο να εξαναγκάσουν τον Φιλοκτήτη να επιβιβαστεί στο πλοίο. Ο Οδυσσέας γνωρίζει ότι ο ίδιος δεν έχει πολλές πιθανότητες να μείνει ζωντανός σε περίπτωση που ο πικραμένος Φιλοκτήτης τον δει μπροστά του.

    Αρχικά ο Φιλοκτήτης έρχεται κουτσαίνοντας και δέχεται τον Νεοπτόλεμο και τον Χορό επιφυλακτικά αλλά φιλικά, αν και σύντομα επικρίνει με σφοδρότητα τον Οδυσσέα τον οποίο, μαζί με τον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο, κατηγορεί για την εγκατάλειψη του και για τα εννέα χρόνια μαρτυρίου τα οποία έζησε εντελώς μόνος του. Ο Νεοπτόλεμος αρχίζει να κερδίζει την εμπιστοσύνη του, επικρίνοντας τον Οδυσσέα και δίνοντας του πληροφορίες για άλλους ήρωες της Τροίας. Στη συνέχεια ανακοινώνει ότι φεύγει και ο Φιλοκτήτης, όπως αναμενόταν, τον παρακαλεί να τον πάρει μαζί του. Ο Νεοπτόλεμος έως εκείνη τη στιγμή έχει σοβαρές αμφιβολίες για τον ίδιο του το ρόλο. Εμφανίζεται ένας Κατάσκοπος μεταμφιεσμένος σε έμπορο, ο οποίος φέρνει την είδηση ότι ο Οδυσσέας θέλει να συλλάβει τον Φιλοκτήτη και να τον μεταφέρει στην Τροία επειδή, όπως λέει, σύμφωνα με μια προφητεία η Τροία δεν θα πέσει χωρίς τη βοήθεια του Φιλοκτήτη. Ο Φιλοκτήτης ετοιμάζεται να αναχωρήσει με τον Νεοπτόλεμο στον οποίο επιτρέπει για πρώτη φορά να πιάσει στα χέρια του το περίφημο τόξο του, το οποίο και του εμπιστεύεται πριν σωριαστεί λιπόθυμος από μια κρίση πόνου. Όταν συνέρχεται, ο Νεοπτόλεμος αρνείται να του το επιστρέψει και, παρόλο που αισθάνεται ντροπή, παραδέχεται την  απάτη. Ο Φιλοκτήτης τον παρακαλεί να δώσει πίσω το τόξο. Ο Οδυσσέας επιστρέφει. Ύστερα από μια λεκτική σύγκρουση ανάμεσα στον Οδυσσέα και τον Φιλοκτήτη, ο Οδυσσέας και ο Νεοπτόλεμος φεύγουν για να ετοιμάσουν το πλοίο παίρνοντας το τόξο μαζί τους.

   Ο Φιλοκτήτης θέλει να δώσει τέλος στη ζωή του. Ο Χορός προσπαθεί να τον πείσει να τους συνοδέψει στην Τροία. Ο Φιλοκτήτης αρνείται και γυρίζει στη σπηλιά, όμως ο Νεοπτόλεμος επιστρέφει με τον Οδυσσέα. Ντροπιασμένο για το ρόλο του στην υπόθεση, ο Νεοπτόλεμος έχει αλλάξει γνώμη και, παρά τις ένθερμες παρακλήσεις του Οδυσσέα, αποφασίζει να ανατρέψει το κακό που έχει κάνει. Καλεί τον Φιλοκτήτη και του επιστρέφει το τόξο με τη συγνώμη του. Ο Οδυσσέας κάνει μια σύντομη επανεμφάνιση, αλλά αποχωρεί αμέσως όταν απειλείται με το τόξο από τον Φιλοκτήτη, τον οποίο παρεμποδίζει ο Νεοπτόλεμος.

   Συγκινημένος από τις έντιμες ενέργειες του Νεοπτόλεμου, ο Φιλοκτήτης ακούει άλλη μια παράκληση του, ότι οφείλει να πάει στην Τροία ως δείγμα καλής θέλησης προκειμένου να βοηθήσει τους Έλληνες. Εκείνος όμως αρνείται. Τελικά, ο Νεοπτόλεμος συμφωνεί να τον πάει στην πατρίδα, όμως ο Ηρακλής εμφανίζεται ως «από μηχανής θεός» και διατάζει τον Φιλοκτήτη να υποχωρήσει. Μόνο τότε ο Φιλοκτήτης συμφωνεί να πάει πρόθυμα στην Τροία, και το έργο τελειώνει σε κλίμα συμφιλίωσης.

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΣΚΕΨΗΣ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ (2)

    Στο έργο Φιλοκτήτης, ο Ηρακλής κάνει την εμφάνιση του προς το τέλος της τραγωδίας, αποκτώντας έναν ρόλο ίδιο όπως και των «από μηχανής θεών» του Ευριπίδη, καθώς δίνει με τα λόγια του ένα τέλος στην αντίσταση του Φιλοκτήτη και οδηγεί τα πράγματα στο προκαθορισμένο δρόμο.

   Ο Ηρακλής είναι στενά δεμένος με την αρμογή του συνόλου. Ότι ο Φιλοκτήτης κουβαλά το τόξο του Ηρακλή από την εποχή της Οίτης, είναι ένα εξωτερικό στοιχείο: Πιο ουσιώδες είναι ότι ο Ηρακλής δεν αναγκάζει με μια θεϊκή επιταγή τον φίλο του να κάνει την μεταβολή, αλλά με την υπόδειξη του δικού του δρόμου, που τον οδήγησε στην ανύψωση μέσα από μεγάλα βάσανα. Μέσα από την προτροπή όμως του Ηρακλή για θεοσέβεια που μιλά ο ίδιος ο ποιητής, διατήρησε την ευλαβική του πίστη και έμεινε ο ίδιος σε όλη του την ζωή.

   Ο Ηρακλής, όπως και στην τραγωδία Τραχίνιαι εμφανίζεται λίγο επί σκηνής, όπως προαναφέρθηκε στην παραπάνω υποσημείωση.

ΑΛΚΗΣΤΙΣ(ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ)

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΡΓΟΥ

   Το έργο αρχίζει με τον Άδμητο που, αφού δοκίμασε άλλα μέλη της οικογένειας του, διαπίστωσε ότι μόνο η γυναίκα του Άλκηστις είναι έτοιμη να πεθάνει στη θέση του και στη συνέχεια το εξακριβώνει στην πράξη. Τότε εμφανίζεται ο Ηρακλής που δεν ξέρει ακόμη για ποιο λόγο υπάρχει μία ατμόσφαιρα πένθους αν και υποψιάζεται ότι η Άλκηστις είναι νεκρή. Ο Άδμητος, βέβαια, τον διαψεύδει καθώς είναι πολύ σημαντικό γι’ αυτόν να δεχτεί ο Ηρακλής να φιλοξενηθεί στο παλάτι. Μία μέρα ο Ηρακλής εμφανίζεται μεθυσμένος και αγενής, πράγμα που παρακινεί έναν δεύτερο θεράποντα να παραπονεθεί, να τον κατηγορήσει και να γνωστοποιήσει τον θάνατο της Άλκηστις. Ο Ηρακλής αμέσως σοβαρεύει και φεύγει αποφασισμένος να ενεργήσει. Μετά τη ταφή της Άλκηστις ο Άδμητος συνειδητοποιεί τι έχει κάνει. Φτάνει όμως ο Ηρακλής ζητώντας του να φροντίσει μια γυναίκα καλυμμένη με πέπλο, την οποία ισχυρίζεται ότι έχει κερδίσει. Κατηγορεί τον Άδμητο που τον άφησε να φερθεί ανόητα και τον πείθει να δεχτεί τη γυναίκα. Τότε μόνο του αποκαλύπτει ότι πρόκειται για την Άλκηστη την οποία κέρδισε αφού πάλεψε και νίκησε τον Θάνατο. Η Άλκηστις δεν μπορεί ακόμη να μιλήσει, όμως το έργο τελειώνει με την  επανένωση του ανδρόγυνου.

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΣΚΕΨΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ (1).

   Στο έργο του, ο Ευριπίδης παρουσιάζει έναν Ηρακλή πολύπλευρο. Η μία του πλευρά, η καλή, ξέρει να σέβεται τα έθιμα και τις παραδόσεις, καθώς προθυμοποιείται να ζητήσει φιλοξενία αλλού όταν παρατηρεί το πένθος του Άδμητου, ξέρει να μην φοβάται την αναμέτρηση με τον θάνατο και ξέρει να ενώνει ζευγάρια όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση. Βέβαια, στη διάρκεια της τελευταίας σκηνής, βλέπουμε ότι ο Ηρακλής δοκιμάζει τον Άδμητο για να δει αν αξίζει να πάρει πίσω την γυναίκα του, πράγμα που τον τιμάει ακόμα περισσότερο. Η άλλη του πλευρά, η κωμική, από την άλλη μας φανερώνει τις αδυναμίες του, που είναι το μεθύσι, το οποίο τον μετατρέπει σε αγενή και πυροδοτεί την αντίδραση του δεύτερου θεράποντα. 

ΓΕΝΙΚΑ

-Η παρουσία του Ηρακλή συνδεόμενη με την προφητεία του Απόλλωνα δυσκολεύουν τους θεατές να μπουν στο κλίμα των σκηνών θρήνου.

-Η στάση του Χορού, των θεραπόντων, της Άλκηστις, των παιδιών και του Ηρακλή απέναντι στον θάνατο διαπλέκονται προσεκτικά για να δείξουν τόσο το δημόσιο όσο και το ιδιωτικό πρόσωπο του θανάτου.

-Η παρουσία του θανάτου ως δραματικού προσώπου στην εναρκτήρια σκηνή είναι απαραίτητη προκειμένου να δώσει χειροπιαστή την εικόνα της αναμέτρησης του Ηρακλή μαζί του.

-Η παρουσία του Ηρακλή μεθυσμένου αυξάνει τις αμφιβολίες για το αν αυτό το έργο είναι καθαρή τραγωδία ή πηγαίνει περισσότερο προς το σατυρικό δράμα.

ΗΡΑΚΛΗΣ ΜΑΙΝΟΜΕΝΟΣ(ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ)

ΠΛΟΚΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

   Το έργο αυτό ξεκινά με τον Ηρακλή να κατεβαίνει στον Άδη και έτσι να εκτελεί το πιο δύσκολο κατόρθωμα του, ενώ στη Θήβα ο Λύκος, ο σφετεριστής της Βασιλείας, θέλει να εξοντώσει τη γενιά του ήρωα. Ο γέρος πατέρας του Αμφιτρύωνας, η γυναίκα του η Μέγαιρα, και τα παιδιά του κατέφυγαν στο Βωμό του Δία. Ο Λύκος όμως, που στην λογομαχία με τον Αμφιτρύωνα υποστηρίζει ότι η πράξη του είναι ένα μέτρο πρόνοιας, απειλεί να κάψει τους ικέτες. Ο Χορός των Θηβαίων γερόντων δεν μπορεί να κάνει τίποτα και η Μέγαιρα ετοιμάζεται να τραβήξει με τα παιδιά της τον δρόμο προς το θάνατο, έτσι όπως ταιριάζει στην γυναίκα ενός Ηρακλή. Τότε φτάνει ο ήρωας, στη κατάλληλη, ακόμα, στιγμή, για να σώσει τους δικούς του και να εξοντώσει τον Τύραννο. Από τις τελευταίες σκηνές αυτού του τμήματος συγκρατούμε την εικόνα της εισόδου του Ηρακλή με την γυναίκα του και τα παιδιά του στο παλάτι, το πώς κρέμονται τα μικρά από τα ρούχα του πατέρα τους, χωρίς να μπορεί να τα απομακρύνει καμία ενθάρρυνση. Ενώ ο Ηρακλής μέσα θυσιάζει στους θεούς, μια καινούρια δράση ετοιμάζεται με έναν καινούριο πρόλογο, που φανερά σχεδιάστηκε σαν τέτοιος. Ψηλά, δηλαδή στο θεολογείο, που το φανταζόμαστε επάνω στη στέγη της σκηνής, εμφανίζεται η αγγελιοφόρισσα των θεών Ίριδα μαζί με την Λύσσα, την δαιμόνισσα της τρέλας, που φτάνει στο σπίτι σταλμένη από την Ήρα. Μια αγγελική ρήση, που δείχνει τα παθολογικά συμπτώματα με ασυνήθιστη πλαστικότητα, περιγράφει την κρίση μανίας που χτύπησε τον ήρωα, ο οποίος στη διάρκεια της σκοτώνει γυναίκες και παιδιά, τα ίδια που πριν από λίγο τα γλύτωσε από το θάνατο. Η Αθηνά τον ρίχνει αναίσθητο με μια πέτρα, για να εμποδίσει τουλάχιστον την πατροκτονία. Τότε μπορούν να τον δέσουν σε μια κολόνα, κι έτσι τον βλέπουμε τον ήρωα όταν ανοίγει η πύλη του παλατιού. Και ο Ηρακλής δεν βλέπει στην αρχή καμία άλλη δυνατότητα, για να απαντήσει σ’ αυτό που έγινε. Ο Θησέας όμως, ο φίλος του, που κι αυτός κάποτε σώθηκε από τον Ηρακλή σε δύσκολη στιγμή, του δείχνει να τραβήξει τον άλλο δρόμο, που τώρα πια λογαριάζεται ο καλύτερος. Η ηρωϊκότητα  του Ηρακλή δεν πρόκειται να αποδειχθεί αν ο ίδιος πετάξει την ζωή του, αλλά ακριβώς αν την συνεχίσει με όλη τη δυστυχία του με όλη τη συμπεριφορά του. Ακουμπώντας στον Θησέα παίρνει τον δρόμο γι την Αθήνα, η οποία θα του προσφέρει καταφύγιο. 

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΣΚΕΨΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ (2)

   Κανένα άλλο προϊόν του αρχαίου ελληνικού δράματος δεν έχει προσεγγιστεί από όλες τις πλευρές τόσο όσο ο Ηρακλής.

   Ο Ηρακλής, ο ήρωας που ακτινοβολεί μέσα στη λάμψη των κατορθωμάτων του, ο σωτήρας των δικών του, μας δείχνεται στο  δεύτερο μέρος του έργου σαν φτωχός, τσακισμένος άνθρωπος του πόνου, που την δύναμη του την χρειάζεται τώρα πια μόνο για να σέρνει μια ζωή έσχατης δυστυχίας. Από το μεγαλείο μιας πληθωρικής δύναμης, ο Ηρακλής γκρεμίζεται από εξωλογικές δυνάμεις στο βάθος της συμφοράς του. Όλα τα κατορθώματα που έκανε υπηρετώντας την ανθρωπότητα θέλει να τα στεφανώσει με τη σωτηρία των δικών του, όλες όμως οι δυνάμεις του, η ασφάλεια και η ευτυχία του τσακίζονται την στιγμή που τον βρίσκει το εξοντωτικό χτύπημα από την περιοχή του μυστηρίου.

ΓΕΝΙΚΑ

  Το έργο χωρίζεται σε δύο μέρη με εμφανή αντίθεση στην ατμόσφαιρα. Το πρώτο μισό διαμορφώνεται ως μείγμα ικετευτικού και εκδικητικού δράματος με τον κακό να παίρνει αυτό που του αξίζει. Το δεύτερο μισό προσφέρει την οδυνηρή θέα ενός άμεμπτου ήρωα που εκτελεί τα ειδεχθέστερα των εγκλημάτων υπό την επήρεια της παραφροσύνης που εσκεμμένα του έχει προκαλέσει μία εκδικητική θεά.

   Η στιγμή στον Ηρακλή κατά την οποία ο ήρωας οδηγεί τα παιδιά του έξω από τη σκηνή δεν θα μπορούσε να είναι πιο συγκινητική. Είναι η τελευταία φορά που τα βλέπουμε προτού εμφανιστούν νεκρά με τον φονιά ανάμεσα τους.

   Η αντίδραση του Ηρακλή όταν ανακαλύπτει τι έχει κάνει συμπληρώνει την απομυθοποίηση των ηρωικών πράξεων του από το Λύκο, καθώς αντικρούει την τότε καθιερωμένη άποψη για τους θεούς.

   Η δύναμη και η αδυναμία ειδικά μέσα από την αρετή της σωματικής ρώμης, επηρεάζουν κάθε κίνηση στη δράση. Η δύναμη του Ηρακλή, στην οποία βασίστηκαν η ζωή και η τύχη του, έχει εξαντληθεί με τις τελευταίες πράξεις του.